TAHKİM NEDİR ?

1. Sigorta Hukukunda Tazminat İlkesi Nedir?

Sigorta hukukunda tazminat ilkesi, sigortalının uğradığı zararın tam olarak karşılanmasını, ancak haksız bir kazanç elde etmemesini amaçlayan bir ilkedir. Bu ilke, sigortalının, riskin gerçekleşmesi durumunda eski mali durumuna döndürülmesini sağlar. Ancak, tazminat ilkesinin en temel noktası, sigortalının zararı kadar tazminat alması, dolayısıyla zararın ötesinde bir kazanç sağlamamasıdır. Bu nedenle, sigorta tazminatlarının hesaplanmasında zarar miktarının belirlenmesi çok önemlidir.

2. Tazminat İlkesi Kapsamında Zararı Karşılama Türleri

Sigorta hukukunda zarar, maddi ve manevi olmak üzere iki başlık altında incelenir. Tazminat ilkesi de bu zarar türlerine göre uygulanır:

• Maddi Zararlar: Sigortalının doğrudan malvarlığında oluşan zararları kapsar. Bu zararlar, mal veya eşyada meydana gelen fiziksel hasar veya kayıpları içerir. Örneğin, bir araç kazasında meydana gelen hasar maddi zarar kapsamındadır.
• Manevi Zararlar: Sigortalının ruhsal ve duygusal olarak zarar gördüğü durumlarda manevi tazminat devreye girer. Ancak sigorta hukukunda manevi zarar tazminatı genellikle daha sınırlıdır ve çoğu sigorta poliçesi, manevi zararı kapsam dışında tutar.

3. Tazminatın Belirlenmesi: Hasar Tespit Süreci

Tazminat miktarının belirlenmesi, sigorta hukukunda hasar tespit süreci ile başlar. Hasar tespiti, sigorta şirketi tarafından atanmış bir eksper veya uzman tarafından yapılır. Bu süreçte göz önünde bulundurulan unsurlar şunlardır:

• Hasarın Boyutu ve Niteliği: Hasarın ne kadar kapsamlı olduğu ve hangi şartlarda meydana geldiği tespit edilir. Örneğin, yangında bir ev tamamen mi yok oldu yoksa sadece belirli alanlarda mı hasar meydana geldi?
• Zararın Maddi Değeri: Tespit edilen hasarın piyasa değeri belirlenir. Bu süreç, sigortalının zararını telafi etmek amacıyla yapılır. Ancak, tespit sırasında zarar değeri fazla gösterilmemelidir.
• Eksper Raporu: Hasar tespit uzmanı, hazırladığı eksper raporunda zararın değerini belirtir ve sigorta şirketi bu rapor doğrultusunda tazminat öder. Eksper raporları, tazminat miktarının adil şekilde belirlenmesinde kritik öneme sahiptir.

4. Sigorta Tazminatının Ödenmesi Süreci

Sigorta tazminatı, sigorta sözleşmesinde belirlenen koşullar doğrultusunda ödenir. Ödeme süreci, genellikle sigorta şirketi ile sigortalı arasındaki anlaşmaya dayalı olarak şekillenir. Tazminat ödemesi şu adımları içerir:

• Ödeme Talebi: Sigortalı, zararın tazmini için sigorta şirketine resmi bir talepte bulunur. Bu talep, zararın gerçekleşme tarihini, zarar türünü ve tazminat miktarını içerir.
• İnceleme ve Teyit: Sigorta şirketi, sigortalının sunduğu belgeleri ve eksper raporunu inceleyerek talep edilen miktarı teyit eder. Şirketin teyit sürecinde, zararın gerçekten sigorta kapsamında olup olmadığı değerlendirilir.
• Ödeme Süresi: Sigorta şirketleri, tazminat ödemelerini belirli bir süre içinde gerçekleştirmekle yükümlüdür. Bu süre, Türkiye’de genellikle 15 ila 30 iş günü olarak belirlenmiştir, ancak poliçeye göre değişiklik gösterebilir.

5. Zararın Tazmin Edilmesinde Kullanılan Yöntemler

Sigorta tazminatının ödenmesi birkaç farklı yöntemle yapılabilir. Tazminat miktarının sigortalının zararını en iyi şekilde karşılaması için bu yöntemler dikkatle seçilmelidir:

• Nakdi Ödeme: Sigorta şirketi, zarar miktarını sigortalıya doğrudan ödeme şeklinde yapar. Bu yöntem, özellikle sigortalının kaybettiği değerin nakit olarak karşılanması durumunda kullanılır.
• Aynen Tazmin: Sigortalının zarar gören mal veya eşyası, aynı niteliklere sahip yeni bir ürünle değiştirilir. Örneğin, hasar gören bir aracı aynı model ve özelliklerde yeni bir araçla değiştirmek mümkündür.
• Onarım Yolu ile Tazmin: Sigorta şirketi, zarar gören mal veya eşyayı tamir ettirerek sigortalının zararını karşılayabilir. Örneğin, hasar gören bir evin onarım masraflarını karşılamak gibi.

6. Sigorta Tazminatında Rücu Hakkı

Sigorta şirketi, tazminatı ödedikten sonra zarara sebep olan üçüncü kişilere karşı rücu hakkına sahip olabilir. Rücu hakkı, sigortalının zararına sebep olan üçüncü kişiden zararın tazminini talep etme hakkıdır. Rücu hakkı, özellikle trafik kazalarında veya iş kazalarında devreye girebilir:

• Üçüncü Kişilerin Sorumluluğu: Sigorta şirketi, ödediği tazminatı üçüncü kişiye veya sorumlu tarafa rücu ederek tahsil edebilir.
• Rücu Hakkının Kullanımı: Sigorta şirketi, ödediği tazminat miktarı kadar rücu davası açabilir. Bu davada, zararın oluşumuna sebep olan kişinin sorumluluğu incelenir.

Rücu hakkının kullanılması, sigorta şirketi açısından zararın dengelenmesi açısından önemlidir. Ancak sigortalı, ödemenin yapılması açısından bu süreçten etkilenmez; rücu süreci sigorta şirketinin sorumluluğundadır.

7. Tazminatın Eksik Ödenmesi Durumunda Sigortalının Hakları

Sigortalı, zarar miktarının tam olarak karşılanmadığı durumlarda ek tazminat talep etme hakkına sahiptir. Eksik tazminat ödenmesi, genellikle hasar tespitindeki eksikliklerden veya sigorta şirketinin tazminatı düşük hesaplamasından kaynaklanabilir. Sigortalının bu durumda sahip olduğu haklar şunlardır:

• İtiraz ve Tazminat Yeniden Hesaplama Talebi: Sigortalı, eksper raporuna itiraz ederek zarar miktarının yeniden hesaplanmasını talep edebilir. Bu durumda, sigorta şirketi tarafından yeni bir eksper atanması mümkündür.
• Sigorta Tahkim Komisyonu’na Başvuru: Sigortalı, tazminat konusunda sigorta şirketiyle anlaşmazlık yaşarsa Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurabilir. Bu süreç, mahkemeye gitmeden çözüm bulunmasını sağlar.
• Yargı Yoluna Başvurma: Sigortalı, anlaşmazlık çözülmezse doğrudan mahkemeye başvurarak tazminat talebinde bulunabilir. Bu durumda, mahkeme tazminat miktarının yeniden hesaplanmasını sağlayabilir.

8. Sonuç

Sigorta hukukunda zarar tazmin ilkesi, sigortalı ve sigorta şirketi arasındaki en temel ilişkiyi oluşturur. Sigortalının uğradığı zararın adil ve eksiksiz bir şekilde tazmini, sigorta hukukunun en önemli amaçlarından biridir. Tazminatın doğru belirlenmesi ve zararın tam karşılanması, sigortalı ile sigorta şirketi arasındaki güven ilişkisini güçlendiren unsurlardan biridir.