İstihkak Davası

İstihkak Davasının Türleri

İstihkak davaları, malın üzerinde kimin hak sahibi olduğunun belirlenmesi gereken farklı durumlarda açılabilir. İstihkak davaları iki ana başlıkta toplanır:

1. Hacizde İstihkak Davası: Borçlunun borcu nedeniyle mallarına haciz konulduğunda, üçüncü bir kişi, haczedilen malın kendisine ait olduğunu ileri sürerek istihkak davası açabilir. Bu durumda üçüncü kişi, haczedilen malın mülkiyetinin veya kullanım hakkının kendisine ait olduğunu ispatlamalıdır.
2. Teslimde İstihkak Davası: Haciz işlemleri dışında, üçüncü bir kişinin elinde bulunan ve başkasına ait olan bir malın iadesini sağlamak için açılan davadır. Teslimde istihkak davasında, malın gerçek sahibinin mülkiyet hakkının korunması amaçlanır.

Hacizde İstihkak Davasının Unsurları

Hacizde istihkak davasının açılabilmesi için bazı unsurların mevcut olması gerekmektedir:

1. Haciz İşlemi: Borçluya ait mallara haciz konulmuş olmalıdır. Haciz işlemi, borçluya ait taşınır veya taşınmaz malların devlet tarafından el konulması anlamına gelir.
2. Üçüncü Kişinin Mülkiyet İddiası: Haczedilen malın mülkiyetinin veya zilyetliğinin bir başkasına, yani üçüncü kişiye ait olduğu iddia edilmelidir. Üçüncü kişi, malın kendisine ait olduğunu ya da en azından kullanım hakkının kendisinde olduğunu iddia eder.
3. Dava Açma Süresi: İstihkak davası, haciz işleminin öğrenilmesinden itibaren 7 gün içinde açılmalıdır. Bu süre, üçüncü kişinin haciz işlemine itiraz etmesi için oldukça önemlidir ve sürenin kaçırılması halinde dava hakkı kaybolabilir.

İstihkak Davasında İspat Yükü

İstihkak davalarında ispat yükü, dava türüne göre farklılık gösterir:

• Borçlunun Zilyetliğinde Olan Mallar: Haciz sırasında borçlunun zilyetliğinde (fiziki ya da yasal olarak kullanımında) olan mallarda, üçüncü kişinin mülkiyet hakkını ispat etmesi gerekir. Üçüncü kişi, malın kendisine ait olduğunu veya yasal olarak kullanım hakkına sahip olduğunu belgelemelidir.
• Üçüncü Kişinin Zilyetliğinde Olan Mallar: Mal, üçüncü kişinin zilyetliğinde bulunuyorsa, bu durumda malın borçluya ait olduğu icra takibini başlatan kişi tarafından ispatlanmalıdır.

İstihkak Davasının Hukuki Süreci

1. Davanın Açılması: Haciz işleminin öğrenilmesinden itibaren 7 gün içinde yetkili mahkemeye başvurularak dava açılır. Yetkili mahkeme, haczi uygulayan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesidir.
2. Mahkemenin İncelemesi: Mahkeme, dava süresince malın mülkiyetine dair delilleri inceler. Bu deliller arasında satış belgeleri, faturalar, alım-satım sözleşmeleri veya tanık ifadeleri bulunabilir.
3. Karar ve Uygulama: Mahkeme, malın kime ait olduğunu belirledikten sonra, malın hacizden çıkarılması ya da haczin devam etmesi yönünde karar verir. Eğer malın üçüncü kişiye ait olduğu ispatlanırsa, haciz işlemi kaldırılır ve mal, üçüncü kişiye teslim edilir.

İstihkak Davasında Zamanaşımı

İstihkak davalarında, haciz işleminin öğrenilmesinden itibaren 7 günlük bir dava açma süresi bulunmaktadır. Ancak, genel zamanaşımı süresi ise 10 yıldır. Süresinde açılmayan istihkak davaları, hak düşürücü süre nedeniyle reddedilir ve bu durumda haciz işlemi devam eder.

İstihkak Davasının Sonuçları

İstihkak davasının sonucuna göre:

• Mal Üçüncü Kişiye Ait Bulunursa: Haciz kaldırılır ve mal, üçüncü kişiye iade edilir.
• Mal Borçluya Ait Bulunursa: Haciz işlemi devam eder ve mal, borcun tahsili amacıyla satışa çıkarılabilir.

Sonuç

İstihkak davası, özellikle haciz işlemleri sırasında, borçlunun malvarlığına dahil edilmek istenen malların gerçekten kime ait olduğunun belirlenmesini sağlar. Haczedilen malın üçüncü bir kişiye ait olduğunun ispatlanması durumunda, mal üzerindeki haciz kaldırılır. İstihkak davaları, üçüncü kişilerin mülkiyet haklarını koruyan bir mekanizma olduğundan, bu tür durumlarda hukuki danışmanlık almak oldukça faydalıdır.