Boşanma Hukuku

Boşanma hukuku, evlilik birliğini sona erdirme süreci ve bu sürece dair hukuki düzenlemelerle ilgilidir. Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen boşanma hukuku, evliliğin sona erdirilmesiyle ilgili eşlerin hak ve yükümlülüklerini belirler ve boşanma davası sırasında ortaya çıkabilecek mal paylaşımı, nafaka, velayet gibi konuları düzenler. Boşanma sürecinin nasıl işleyeceği, boşanma türleri ve boşanma sonrası hak ve yükümlülükler, boşanma hukuku kapsamında ele alınır.

Boşanma Hukukunun Kapsamı

Boşanma hukukunda evliliğin sona erdirilmesi sürecinde ele alınan başlıca konular şunlardır:

1. Boşanma Davası: Evlilik birliğinin sona erdirilmesi için açılan dava.
2. Mal Paylaşımı: Boşanma sonrası eşler arasındaki malvarlığının paylaşılması.
3. Nafaka: Eşlerden birinin, diğer eşe veya çocuğa maddi destek sağlamak amacıyla ödemesi gereken miktar.
4. Velayet: Çocukların velayetinin hangi ebeveyne verileceğinin belirlenmesi.
5. Tazminat: Boşanma sonucunda maddi veya manevi zarara uğrayan eşin talep edebileceği tazminat.

Boşanma Türleri

Boşanma hukuku, boşanma sebeplerine göre anlaşmalı ve çekişmeli boşanma olmak üzere iki ana türe ayrılır:

1. Anlaşmalı Boşanma: Eşlerin, boşanmanın koşulları üzerinde tamamen uzlaştığı durumlarda açılan dava türüdür. Anlaşmalı boşanma davası açılabilmesi için:
   • Evlilik en az bir yıl sürmüş olmalıdır.
   • Eşler, boşanmanın bütün koşulları (nafaka, mal paylaşımı, çocukların velayeti) üzerinde anlaşmaya varmalıdır.
   • Tarafların duruşmaya bizzat katılarak mahkemeye anlaşma durumlarını beyan etmeleri gerekmektedir.

Anlaşmalı boşanma davaları genellikle kısa sürede sonuçlanır, çünkü taraflar aralarındaki tüm anlaşmazlıkları çözmüş durumdadır.

2. Çekişmeli Boşanma: Eşlerin boşanma veya boşanma koşulları üzerinde anlaşamadığı durumlarda açılan dava türüdür. Çekişmeli boşanma davasında, taraflardan biri boşanma talebinde bulunurken, diğer taraf boşanmak istemeyebilir veya boşanma koşullarında uzlaşmaya varılamayabilir. Bu durumda, mahkeme, boşanma sebebini araştırır ve karar verir. Çekişmeli boşanma davaları daha uzun sürer, çünkü mal paylaşımı, nafaka, velayet gibi konularda mahkemenin değerlendirme yapması gerekir.

Boşanma Sebepleri

Boşanma davasının kabul edilebilmesi için geçerli sebepler sunulması gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu’nda boşanma sebepleri özel ve genel sebepler olarak ikiye ayrılır:

1. Özel Boşanma Sebepleri:
   • Zina: Eşlerden birinin sadakatsizlik yapması durumunda diğer eş, zinaya dayanarak boşanma davası açabilir.
   • Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış: Eşin diğer eşin hayatına kastetmesi veya onurunu zedeleyecek davranışlarda bulunması durumunda boşanma sebebi olarak kabul edilir.
   • Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme: Eşlerden birinin toplum tarafından ahlaka aykırı kabul edilen bir yaşam tarzı benimsemesi veya suç işlemesi durumunda boşanma sebebi olarak kabul edilir.
   • Terk: Eşlerden birinin diğer eşi evlilik birliğini sürdürme kastıyla terk etmesi durumunda diğer eş, terk nedeniyle boşanma davası açabilir.
   • Akıl Hastalığı: Eşlerden birinin akıl hastalığı nedeniyle ortak yaşamın çekilmez hale gelmesi durumunda boşanma sebebi olarak kabul edilir.
2. Genel Boşanma Sebebi:
   • Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması: Eşlerin evlilik birliğini sürdüremeyecek kadar anlaşmazlık yaşaması ve ortak hayatın çekilmez hale gelmesi durumunda bu sebebe dayanarak boşanma davası açılabilir.

Boşanma Davasında Nafaka ve Tazminat Talepleri

Boşanma davasında, eşler maddi ve manevi tazminat, yoksulluk ve iştirak nafakası gibi taleplerde bulunabilir:

• Yoksulluk Nafakası: Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek tarafa, diğer eş tarafından ödenmesi gereken nafakadır.
• İştirak Nafakası: Velayeti bir ebeveyne verilen çocuğun bakım ve eğitim masraflarını karşılamak için diğer ebeveyn tarafından ödenen nafakadır.
• Maddi ve Manevi Tazminat: Boşanma sonucunda zarara uğrayan veya manevi olarak yıpranan eş, diğer eşten maddi ve manevi tazminat talep edebilir.

Boşanma Davasında Mal Paylaşımı

Boşanma durumunda eşlerin mallarının paylaşımı, evlilikte geçerli olan mal rejimine göre belirlenir. Türkiye’de yasal mal rejimi “edinilmiş mallara katılma rejimi”dir. Bu rejime göre evlilik süresince edinilen mallar, eşlerin ortak malı olarak kabul edilir ve boşanma halinde yarı yarıya paylaştırılır. Ancak taraflar, evlilik öncesi yaptıkları bir mal rejimi sözleşmesi ile farklı bir paylaşım türü belirleyebilirler.

Boşanma Davasında Velayet

Çocukların velayeti, boşanma davasında mahkemenin en önemli kararlardan biridir. Mahkeme, çocuğun üstün yararını göz önünde bulundurarak velayetin hangi ebeveyne verileceğine karar verir. Velayet verilen ebeveyn, çocuğun eğitim, sağlık ve genel bakımından sorumlu olurken, diğer ebeveyne de çocuğun gelişimini desteklemesi amacıyla görüşme hakkı tanınır.

Boşanma Davasının Süresi ve Zamanaşımı

Boşanma davasının süresi, anlaşmalı veya çekişmeli olmasına bağlı olarak değişir. Anlaşmalı boşanma davaları genellikle daha kısa sürede, çekişmeli boşanma davaları ise mal paylaşımı, nafaka, tazminat gibi konuların detaylı incelenmesi nedeniyle daha uzun sürede sonuçlanır. Zamanaşımı süresi boşanma davası için geçerli değildir, ancak tazminat ve nafaka talepleri boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren talep edilebilir.

Sonuç

Boşanma hukuku, boşanma sürecinin sağlıklı ve adil bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla düzenlenmiş bir hukuk alanıdır. Evliliğin sona erdirilmesi sürecinde anlaşmazlıkların çözümlenmesi, eşlerin ve çocukların haklarının korunması, boşanma hukukunun temel amaçları arasında yer alır. Boşanma sürecinde hak kayıplarının önlenmesi için hukuki destek almak ve gerekli prosedürleri doğru bir şekilde takip etmek önemlidir.